Hotel Moskva: više od jednog veka arhitektonskog i kulturnog simbola Beograda

Sa svojom jedinstvenom fasadom, pogledom na Terazije i pričama koje su u njemu ispričane, Moskva ostaje dokaz da arhitektura može biti i funkcionalna, ali i lepa.

Na samom početku Terazija, u srcu Beograda, duže od jednog veka stoji jedna od najlepših i najprepoznatljivijih građevina prestonice – Hotel Moskva. Njegova priča počinje 14. januara 1908. godine, kada je svečano otvoren uz prisustvo kralja Petra I Karađorđevića.

Od tada, pa sve do danas, Moskva nije samo hotel – ona je svedok razvoja Beograda, političkih previranja, ali i arhitektonskih i umetničkih epoha koje su oblikovale grad.

Pročitajte još na Gradnja.rs:

• Petrovaradinska tvrđava: Spoj inženjerskog umeća, istorije i legendi

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Gradnja.rs (@gradnja)

Hotel nikao na mestu „Velike Srbije“

Hotel Moskva izgrađen je na mestu nekadašnje kafane „Velika Srbija“, a njegovu izgradnju finansirala je ruska osiguravajuća kuća „Rossiya“ iz Sankt Peterburga. Osnivači su želeli da u tadašnjoj srpskoj prestonici podignu palatu koja bi bila simbol rusko-srpskog prijateljstva i ekonomske saradnje.

Konkurs za idejno rešenje raspisan je 1905. godine. Iako je prvu nagradu dobio projekat čuvenog arhitekte Viktora Kovačića, investitori su se odlučili za predlog Jovana Ilkića, profesora arhitekture i jednog od najvažnijih predstavnika beogradske škole ranog modernizma. Ilkić je, uz pomoć ruskog arhitekte Pavla Karloviča Bergštresera, osmislio projekat koji je spojio slobodnu formu secesije sa klasičnim proporcijama i simetričnim tlocrtom.

Hotel Moskva je jedna od prvih građevina u Beogradu sa armiranobetonskom konstrukcijom.

Radovi su započeti 1906. godine i predstavljali su veliki  inženjerski poduhvat pre svega zbog terena koji je bio pun podzemnih izvora i ilovače, što je zahtevalo posebna tehnička rešenja. Temelji su izvedeni kombinacijom betona, gvožđa i kamena, ojačani drvenim gredama i masivnom betonskom pločom debljine više od dva metra. Na taj način, Moskva je postala jedna od prvih građevina u Beogradu sa armiranobetonskom konstrukcijom, što je tada predstavljalo veliki građevinski iskorak.

Kulturni i društveni epicentar Beograda

Fasada hotela odmah privlači pažnju i danas je jedan od najlepših primera beogradske secesije. Obložena je keramičkim pločicama iz čuvene fabrike Žolnai u Pečuju. Kombinacija žućkastih tonova i zelenih detalja stvara igru boja i svetlosti, dok reljefni ornamenti ublažuju strogu geometriju fasade.

Na pročelju se nalaze skulpturalne kompozicije, među kojima se ističe „Glorifikacija Rusije“ i figura žene sa decom – alegorijski prikazi koji slave veze dve kulture. Iznad centralnog rizalita, arhitekta je postavio stilizovanu atiku sa malim tornjevima i dekorativnim gvozdenim elementima, koji čine prepoznatljivu siluetu hotela.

Enterijer je takođe izuzetno raskošan – mermerno stepenište, vitraži, zidne štukature i plafoni izrađeni su prema Ilkićevim nacrtima i danas, nakon toliko vremena, izgledaju impozantno.

Od dana otvaranja, Hotel Moskva postao je kulturno i društveno središte Beograda. U njegovom kafeu okupljali su se Ivo Andrić, Branislav Nušić, Jovan Dučić, Stevan Sremac, kao i brojni umetnici, novinari i političari koji su oblikovali kulturni život prestonice.

Četrdeset miliona posetilaca i čak 4,5 miliona gostiju koji su ovde prespavali. Među njima i velike holivudske zvezde.

Kroz sobe hotela prošli su i mnogi svetski velikani: Kirk i Majkl Daglas, Džek Nikolson, Robert De Niro, Mila Jovović, Bred Pit, ali i brojne diplomatske delegacije i kraljevske porodice. Tokom više od jednog veka postojanja, Moskva je ugostila preko 40 miliona posetilaca, a više od 4,5 miliona ljudi prenoćilo je u njenim sobama.

Zanimljiv je podatak da je upravo u Moskvi 1910. godine osnovan Srpski olimpijski klub, preteča današnjeg Olimpijskog saveza Srbije. Ovaj događaj odigrao se na četvrtom spratu hotela, a apartman broj 418 danas simbolično nosi ime „Olimpijski“.

Poznato da u hotelu ne postoji soba sa oznakom 13. To se smatra gestom poštovanja prema gostima zbog simbolike koju ovaj broj nosi.

Tokom Drugog svetskog rata u zgradi su bile smeštene nemačke komande, ali je hotel, uprkos čestim bombardovanjima, preživeo rat bez većih oštećenja. Nakon oslobođenja, Moskva se brzo vratila svojoj ulozi kulturnog i društvenog epicentra Beograda.

Hotel je 1979. godine proglašen spomenikom kulture od velikog značaja, čime je stavljen pod zaštitu države.

Tokom decenija, objekat  je doživeo  više temeljnih rekonstrukcija. Najznačajnija je sprovedena sedamdesetih godina pod rukovodstvom arhitekte Grigorija Samojlova, koji je uspeo da modernizuje instalacije i tehničke sisteme, a da ne naruši izvorni karakter objekta.

U 21. veku sprovedena je nova faza obnove, tokom koje su pažljivo obnovljeni fasadni ornamenti, keramičke pločice i vitraži, dok su uvedeni savremeni sistemi – klimatska kontrola, protivpožarna zaštita, elektronsko zaključavanje i digitalna infrastruktura.

Danas hotel raspolaže sa 123 sobe i apartmana, četiri konferencijske sale (od kojih najveća prima više od 200 osoba), Spa & Wellness centrom, restoranom i legendarnom kafe-poslastičarnicom Moskva.

Zanimljiv podatak je da se svakodnevno posluži između 200 i 300 porcija čuvenog kolača „Moskva šnit“, koji je nastao upravo ovde, potpuno „slučajno“. Ova brojka dovoljno govori o njegovom statusu i gastronomskom nasleđu.

Simbol prestonice već više od veka

Kada je otvoren, Hotel Moskva bio je jedno od najmodernijih zdanja u regionu. Danas, više od sto godina kasnije, on i dalje dominira beogradskom vizurom. Možemo ga smatrati jedinstvenim primerom spoja umetnosti i inženjerstva.

Hotel Moskva je mnogo više od luksuznog hotela – on je živa hronika Beograda, spomenik prošlim epohama i stalni svedok promene grada. Sa svojom jedinstvenom fasadom, pogledom na Terazije i pričama koje su u njemu ispričane, Moskva ostaje dokaz da arhitektura može biti i funkcionalna, ali i lepa.