Hrabra intervencija: Reflektujući plafon, providno jezgro i brzi lift za novo doba kule u Klužu

Rekonstrukcijom srednjovekovne kule u rumunskoj prestonici sapuna ne samo da su istaknuti slojevi istorije već su i uneseni novi elementi u skladu sa 21. vekom.

Grad Kluž se nalazi u Transilvaniji i definisan je mozaikom istorijskih i modernih zgrada, što gradu daje jedinstven i raznolik izgled. Među najznačajnijim znamenitostima može se videti Vatrogasna kula, odnosno „Turnul Pompierilor“ na rumunskom, koja se ističe mešavinom stilova, te su tu srednjovekovna kamena obrada, barokni detalji i savremene intervencije.

Uprkos tome što je ovo prilično mali spomenik kulture, sa samo pedesetak kvadrata u osnovi, kula sadrži slojeve istorije koji pripovedaju o razvoju grada i okoline, sve od početka srednjeg veka pa do danas.

Kula je tokom proteklih decenija bila dosta zapuštena. Međutim, poslednja arhitektonska intervencija vratila je kulu na poziciju reprezentativnog predstavnika lokalne istorije i pritom od objekta napravio turističku atrakciju.

Srodni članci na portalu Gradnja:

• Srušena pa podignuta nova: Ovako sada izgleda Centralna kula na Starom sajmištu (video)

Vatrogasna stanica stradala je 1876. upravo od onog od čega je štitila grad – od požara.

Istorija kule tekla je uporedo sa razvojem okolnog susedstva. Objekat je izgrađen krajem 15. veka kao deo utvrđenja koje je okruživalo novoprošireni grad. Ova struktura je predstavljala jednu od manjih pristupnih tačaka i to samo za pešake u gradu.

Ovaj okrug bio je poznat kao „Szappanyváros“ iliti grad proizvođača sapuna i bio je relativno nerazvijen okrug definisan proizvodnjom sapuna na bazi svinjske masti.

S obzirom na to da je ovo bilo relativno siromašno naselje, kula je predstavlja jedini spomenik na ovom području koji datira iz srednjeg veka.

Novi spratovi i osmatračnica

Kako je grad počeo da se modernizuje, smanjila se i potreba za odbrambenim utvrđenjima, te je grad tokom 1870ih počeo da ruši svoje zidove i bastione.

Gradsko veće je razmišljalo i o rušenju kule, ali su ipak odustali imajući u vidu da bi objekat mogao da služi kao komandno mesto za novoosnovanu dobrovoljnu vatrogasnu stanicu.

Međutim, istorija je bila pomalo ironična. Ovu strukturu koja je trebalo da čuva Kluž od vatre, 1876. godine je zahvatio požar. Velika pričinjena šteta na kuli je sanirana. Tada su pridodata još dva sprata, zajedno sa otvorenom osmatračnicom na vrhu i sistemom za uzbunu pomoću zvona.

Tokom 1985. godine dodata je i staklena piramida, koju je dizajnirao arhitekta Gheorghe Vais.

Ovaj dodatak, koji se može videti i danas, sadrži barokne detalje koji daju novi prepoznatljiv izgled kuli, u poređenju sa srednjovekovnom strukturom.

Vatrogasna kula je 1957. godine proglašena nacionalnim istorijskim obeležjem i nakon ove klasifikacije, počeli su planovi na restauraciji sa ciljem da objekat postane muzej posvećen vatrogascima. Prema današnjim standardima restauracije nasleđa, ovo je bila agresivna intervencija.

Tokom 1985. godine dodata je i staklena piramida, koju je dizajnirao arhitekta Gheorghe Vais. Piramida je kreirana sa smeštaj astronomske opservatorije, ali ipak ni ona ni muzej nisu uspeli da privuku posetioce, što je dovelo do toga da 2001. godine toranj zatvori svoja vrata.

Treće doba kule

U nastojanju da revitalizuje toranj i uvrsti ga u turistički sadržaj grada, Gradska kuća Kluž-Napoke organizovala je 2017. godine međunarodni konkurs, u partnerstvu sa Rumunskim društvom arhitekata.

Konkurs se sa 25 pristiglih projekata pokazao uspešnim, a pobedu je odnelo zajedničko rešenje arhitektonskih firmi Vlad Sebastian Rusu i Octav Silviu Olănescu.

Prema idejnom rešenju toranj je transformisan u urbanu opservatoriju, čime se nastavlja njegova dugogodišnja tradicija nadgledanja grada. Ova intervencija je zamišljena kao „treće doba kule“, sa ciljem da se ponovo aktivira i istakne njena uloga koja se neprestano razvijala u životu zajednice.

U martu 2023. godine, posle šest decenija sanacije i izgradnje kule, uspela je da dočeka svoje prve posetioce.

Providno jezgo i novi lift

Pored pažljive restauracije srednjovekovnih i baroknih zidova, predlogom je uvedeno i providno jezgro odvojeno od originalne strukture. Na ovaj način je olakšan pristup, s obzirom na to da novopostavljeni lift može da stigne do svih spratova osim do vidikovca.

Stepenice, koje se omotavaju oko okna otkrivaju progresivnu istoriju kule kroz pažljivo osmišljene prostore za odmor, koji ističu različite arhitektonske karakteristike.

S obzirom na to da je većina novih elemenata izvedena u metalnoj završnoj obradi, materijalizacija intervencije dodatno naglašava prepoznatljiv identitet „trećeg doba kule“.

Reflektujući plafon dodatno pojačava slojeve percepcije kule kao obnovljenog orijentira grada.

Osmatračnica na vrhu kule, predstavlja jednu od najatraktivnijih karakteristika saniranog spomenika. Na ovom mestu nalazi se i maketa grada koja omogućava posetiocima da uporede panoramu od 360 stepeni sa kamenim modelom grada. Reflektujući plafon dodatno pojačava slojeve percepcije.

U projektu rekonstrukcije obnovljen je i deo prvobitnog zida utvrđenja iz 15. veka koji se nadovezivao na kulu, a sada je i šetalište postalo dostupno nakon što je otvorena jedna od pristupnih tačaka kule.

Novi život kule

Objekat je otvoren za javnost tokom meseca marta, a samo u prvim danima lokalitet je privukao oko 2.000 posetilaca, željnih da čuju celu priču o ovom spomeniku.

Struktura predstavlja više od mesta preklapanja istorijskih stilova koje sadrži, već nudi ponovnu šansu lokalnoj zajednici da se ponovo upozna sa svojom istorijom i da bolje razume i ceni borbe, dostignuća i kulturu tradicije onih koji su tu bili pre njih.

Foto-galerija